Loading...
อ่านเรื่องราวพบคำแนะนำเพื่อสร้างสุขภาพที่ดี พร้อมกิจกรรมและข่าวสารให้คนรักสุขภาพได้ดูแลตัวเองและคนรอบข้างอย่างถูกวิธี
ผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่มีอาการผิดปกติ แม้ความดันเลือดจะสูงมากๆก็ตาม บ้างทราบว่าตัวเองมีความดันเลือดสูงแต่ก็ละเลยไม่สนใจรักษา เพราะรู้สึกปกติ สบายดี ทำให้กิดอันตรายร้ายแรงต่างๆตามมาภายหลัง
ผู้ป่วยส่วนน้อยที่มีอาการปวดศีรษะ มึนศีรษะ จะทราบได้ว่าเป็นโรคนี้หรือไม่ ทำได้โดยการวัดความดันเลือดเท่านั้น ประชาชนทุกคนสามารถตรวจวัดความดันได้ตามสถานบริการสาธารณสุขต่างๆ
ความดันเลือดคืออะไร
ค่าความดันเลือดมี 2 ค่า เรียกว่า “ตัวบน” และ “ตัวล่าง”
ค่าตัวบน เป็นความดันเลือดในหลอดเลือดที่เกิดขึ้นขณะที่หัวใจบีบตัวไล่เลือดออกจากหัวใจ
ค่าตัวล่างคือ ความดันของเลือดที่ยังค้างอยู่ในหลอดเลือดขณะที่หัวใจคลายตัว
ปัจจุบันความดันเลือดที่เรียกว่า “เหมาะสม” ของผู้ที่อายุมากกว่า 18 ปีคือ ตัวบนไม่เกิน 120 มม.ปรอท และตัวล่างไม่เกิน 80 มม.ปรอท
จะเรียกได้ว่ามีความดันเลือดสูงเมื่อความดันเลือดตัวบนมากกว่า (หรือเท่ากับ) 140 และตัวล่างมากกว่า (หรือเท่ากับ) 90 มม.ปรอท
ค่าระหว่างนี้เป็น กลุ่มก้ำกึ่ง (borderline-to moderate range) ถ้าใครสงสัยว่าตัวเองมีโรคนี้หรือไม่ให้ไปพบแพทย์ตรวจวินิจฉัยให้
ถ้าอายุเกิน 40 แล้วก็ควรไปตรวจร่างกายปีละครั้ง เพราะคุณอาจมีความดันเลือดสูงหรืออยู่ในเกณฑ์ก้ำกึ่ง โดยไม่มีอาการก็ได้
ถ้าทราบผลการตรวจวัดความดันเลือดแล้ว ตัวคุณและแพทย์จะได้ช่วยกันหาหนทางดูแลสุขภาพของคุณได้ถูกต้อง
ความดันเลือดสูงเกิดจากอะไร และมีอาการอย่างไร
ความดันเลือดสูงส่วนใหญ่เป็นโรคที่ไม่มีสาเหตุเฉพาะ มีหลายปัจจัยมาเกี่ยวข้องทั้งพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อม
เช่น อาหารรสเค็ม เชื้อชาติ วิถีชีวิต ความเครียด ส่วนน้อยเกิดจากความผิดปกติของหลอดเลือด ไตวาย หรือเนื้องอกบางชนิด
ทำไมต้องตรวจวัดความดันเลือด
คนที่มีความดันเลือดสูงอยู่เป็นระยะเวลานานจะเกิดการเสื่อมสภาพของหลอดเลือดแดง
โดยเฉพาะหลอดเลือดเลี้ยงสมอง ตา หัวใจ และไต เป็นเหตุให้หลอดเลือดสมองตีบตันหรือแตก เกิดเป็นอัมพาตช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ นอกจากนี้ อาจเกิดโรคหัวใจขาดเลือด หรือไตวายเรื้อรังได้
ความดันเลือดสูงมีผลทำให้หัวใจทำงานหนักขึ้น ในที่สุดจะเกิดหัวใจโต กล้ามเนื้อหัวใจหนา อาจเกิดภาวะหัวใจล้มเหลวหรือหัวใจวายตามมา
โรคความดันเลือดสูงจึงได้ชื่อว่าเป็นฆาตกรเงียบ เพราะก่อความเสียหายได้มากทั้งกับหลอดเลือดและอวัยวะอื่นๆ โดยไม่แสดงอาการ
กว่าจะแสดงอาการร่างกายก็ได้รับความเสียหายไปมากแล้ว เกินกว่าจะบำบัดให้กลับคืนสภาพปกติได้
การละเลยไม่สนใจตรวจร่างกายของประชากรวัยกลางคน เพราะเห็นว่าร่างกายยังแข็งแรงดีอยู่ มีโทษต่อตนเอง
โรคความดันเลือดสูงนี้ถ้าทราบแต่เนิ่นๆผู้ป่วยจะสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและชะลอความรุนแรงของโรค
การควบคุมความดันเลือดสามารถป้องกันการเกิดผลแทรกซ้อนอย่างใหญ่หลวงอื่นๆ ที่จะตามมาได้ การรักษาความดันเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติอยู่เสมอจะช่วยลดโอกาสเกิดโรคแทรกทางสมอง หัวใจ ไต และหลอดเลือดในอนาคตได้
ปัจจุบันคนไทยมีอายุยืนยาวขึ้น การเจ็บป่วยด้วยโรคติดเชื้อก็มียาดีจัดการได้เกือบทุกโรค แต่มีคนจำนวนไม่น้อยที่เจ็บป่วยเรื้อรังในวัยสูงอายุ
เนื่องจากขาดการดูแลสุขภาพที่ถูกต้องในวัยทำงาน การดูแลหรือป้องกันความดันเลือดสูงในวันนี้จะลดโอกาสเกิดผลแทรกซ้อนร้ายแรงต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต เพื่อคุณภาพชีวิตในช่วงหลังของเรานั่นเอง
การดูแลผู้มีความดันเลือดสูง
การรักษาแบ่งเป็น 2 ส่วนคือ การใช้ยา (ดูแลโดยแพทย์) อีกส่วนคือไม่ใช้ยา (ดูแลโดยตัวผู้ป่วยและบุคคลรอบตัว)
การไม่ใช้ยาทำได้โดยการลดน้ำหนัก ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ทำจิตใจให้แจ่มใส ลดความเครียด งดบุหรี่ ลดการบริโภคน้ำตาลขัดขาว อาหารไขมันสูง กาแฟและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพิ่มปริมาณโพแทสเซียมและเส้นใยพืชในอาหาร กินอาหารหลากชนิดให้ได้แร่ธาตุและวิตามินครบ หลีกเลี่ยงอาหารเค็ม จะช่วยให้ควบคุมความดันเลือดได้ดี
ผู้ป่วยที่มีความดันเลือดสูงเล็กน้อยหรือกลุ่มก้ำกึ่ง อาจเริ่มการรักษาโดยไม่ใช้ยา แต่หากมีปัจจัยเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจอยู่ด้วยก็อาจจำเป็นต้องใช้ยาร่วมด้วย ทั้งนี้ต้องอยู่ในความดูแลของแพทย์
การดูแลผู้ป่วยกลุ่มก้ำกึ่ง
สหรัฐอเมริกามีผู้ป่วยคามดันสูงร้อยละ 80 เป็นกลุ่มก้ำกึ่ง ผู้ป่วยกลุ่มนี้สามารถดูแลตนเองได้ดีภายใต้คำแนะนำของแพทย์โดยการปรับวิถีและอาหาร งานวิจัยจากตะวันตกพบว่า
การออกกำลังกาย การบำบัดจิตใจให้ผ่อนคลาย และปรับอาหารของกลุ่มความดันเลือดสูงแบบก้ำกึ่งให้ผลระยะยาวดีกว่ากลุ่มเดียวกันที่บำบัดอาการโดยการใช้ยา
อาหารที่ผู้ป่วยทั้งสองกลุ่มควรกิน ได้แก่ ผักขึ้นฉ่าย (celery) กระเทียม หอมหัวใหญ่ กล้วย ถั่วต่างๆ เมล็ดฟักทอง เมล็ดทานตะวัน และธัญพืชที่เป็นเมล็ด ปลาทะเลจากน่านน้ำเย็น ผักใบเขียว บร็อกโคลี่ ล้มต่างๆ ฝรั่ง และอาหารที่มีวิตามินซีสูง
ผักขึ้นฉ่ายมีสาร 3-เอ็น-บิวทิล ฟลาไลด์ (3-n-butyl phthalide) มีฤทธิ์ลดความดันเลือด และลดปริมาณคอเลสเตอรอลด้วย ถ้ากินวันละ 6 ช้อนโต๊ะพูนทุกวันพร้อมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมอื่นก็จะเห็นผลลดความดันเลือด (ขึ้นฉ่ายฝรั่งก้านโต 4 ก้านต่อวัน)
กระเทียมและหอมหัวใหญ่มีผลทั้งลดความดันและลดคลอเลสเตอรอล ให้กินเพิ่มเติมในอาหาร ถ้ากินกระเทียมเม็ดหรือแคปซูลให้กิน 4,000 ไมโครกรัม อัลลิซินต่อวัน
กล้วย เป็นผลไม้มีราคาถูก หาได้ง่าย กินได้ทุกวัย แถมช่วยเรื่องขับถ่ายด้วย เป็นผลไม้ที่มีเส้นใยและมีโพแทสเซียมสูง
โพแทสเซียม ทำหน้าที่ดูแลสมดุลของน้ำและการส่งน้ำไปยังส่วนต่างๆของร่างกาย ดูแลสมดุลความดันเลือด สมดุลกรด-ด่าง การทำงานของหัวใจ กล้ามเนื้อ เซลล์ประสาท ไต และต่อมหมวกไต
โพแทสเซียม พบได้ทั่วไปในพืชผักต่างๆ ที่มีมากได้แก่ กล้วย ส้มต่างๆ แอปพริคอต ลูกไหน ลูกพรุน ลูกท้อ ลูกเกด สตรอเบอรี่
แตงกวา มะเขือเทศ กะหล่ำปลี มะเขือยาว ขมิ้นชัน ผักขม บร็อกโคลี่ มันฝรั่งทั้งเปลือก ปลาทูน่า เมล็ดฟักทองและเมล็ดทานตะวัน บุคคลทั่วไปต้องการโพแทสเซียมวันละ 2,000 มก. แต่ผู้ทีมีความดันเลือดสูงต้องการถึง 3,500 มก. ต่อวัน
ลองกินกล้วยสองผลให้โพแทสเซียม 934 มก. เพิ่มลูกพรุนครึ่งถ้วย 721 มก. ลูกเกดครึ่งถ้วย 598 มก. น้ำส้ม 1 ถ้วย 354 มก. มันฝรั่งอบทั้งเปลือก 721 มก. และมะเขือเทศ 1 ผล 273 มก. ได้เกิน 3,500 มก.
คนที่กินอาหารฟาสต์ฟู๊ดจะกินผักและผลไม้น้อย ทำให้ได้รับโพแทสเซียมน้อย แถมยังได้รับเกลือโซเดียมสูงทั้งจากกะปิ น้ำปลา เกลือ ผงฟู (จากขนมปังและขนมอบ) ซีอิ๊วขาว เต้าเจี้ยว เต้าหู้ยี้ ผักดอง อาหารหมักกอง แฮม เบคอน ไส้กรอกทุกชนิด เนื้อเค็ม ขนมปังกรุบกรอบ บะหมี่สำเร็จรูป ก๋วยเตี๋ยวน้ำและน้ำซุปทั้งหลาย
ที่อเมริกาประมาณว่า ประชากรได้รับโซเดียม ตามสัดส่วนดังนี้คือ 45,45,5 และ 5 นั่นคือ
- ร้อยละ 45 จากอาหารกึ่งสำเร็จรูป เช่น อาหารพร้อมอุ่น อาหารกระป๋อง อาหารซองฉีกเติมเนื้อสัตว์กินได้ น้ำสลัด เป็นต้น
- ร้อยละ 45 จากการปรุงอาหารที่บ้านหรือร้านอาหาร
- ร้อยละ 5 จากการเติมเกลือเพื่อปรุงรสก่อนกิน (เหมือนที่คนไทยเติมน้ำปลาพริก)
- ร้อยละ 5 เท่านั้นที่มาจากตัวอาหารเอง (จากผักและผลไม้)
ดังนั้น แพทย์มักจะบอกให้คนที่มีความดันเลือดสูง (โดยเพาะอย่างยิ่งค่าความดันเลือดตัวล่าง) ปรุงอาหารเอง และนำอาหารจากบ้านไปกินที่ทำงาน การศึกษาในผู้ป่วยพบว่า
การกินอาหารที่มีโซเดียมสูงและโพแทสเซียมต่ำอยู่เสมอ มีความสัมพันธ์กับการเกิดโรคเกี่ยวกับหลอดเลือดและมะเร็ง และบำบัดอาการความดันเลือดสูงด้วย
การลดโซเดียมแต่ขาดโพแทสเซียมก็ยังเป็นการเสียสมดุลโซเดียม/โพแทสเซียมอยู่ดี คนที่ความดันเลือดสูงแบบก้ำกึ่งจึงต้องกินอาหารที่มีโพแทสเซียมเพิ่มตามคำแนะนำข้างต้น
สูตรอาหารลดความดัน
รายงานจากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดกล่าวว่า อาหารที่มีส่วนประกอบของพืชมาก ลดความดันเลือดได้ นอกจากนี้ยังลดคอเลสเตอรอลควบคุมสภาวะเบาหวาน และลดน้ำหนักได้ในกลุ่มคนที่มีน้ำหนักเกิน
ผู้ที่มีความดันเลือดสูงเมื่อกินอาหารสูตรนี้พบว่า 2 สัปดาห์มีการเปลี่ยนแปลงของความดันเลือด คณะวิจัยเชื่อว่าการกินอาหารที่เพิ่มแร่ธาตุโพแทสเซียมแมกนีเซียม และแคลเซียม ลดความดันเลือด
นอกจากนี้ การกินอาการลดความอ้วน (DASH หรือ Dietary Approaches to Stop Hypertension) ยังขับปัสสาวะและขับเกลือออกอีกด้วย ปัจจุบันสูตรนี้เป็นสูตรอาหารแนะนำของสมาคมโรคหัวใจ และหน่วยวิจัยปอด หัวใจ และหลอดเลือดของรัฐบาลสหรัฐอเมริกา คนที่มีความดันเลือดสูงถ้ากินสูตรแบบก้ำกึ่งจะได้ผล การลดความดันแบบค่อยเป็นค่อยไป
บางคนอาจจะบอกว่าให้กินน้อยจัง แล้วจะอยู่ได้อย่างไร
จริงอยู่ การกินอาหารปริมาณน้อยแต่สามารถดำรงตนอยู่ได้แน่นอน พระที่ท่านเข้ากรรมฐานฉันมื้อละ 10 คำ ท่านยังดำรงชีพได้เลยค่ะ
แต่ท่านจะไม่อ้วนและปลอดโรคด้วย ทุกคนสามารถเลือกคุณภาพของอาหารได้โดยไปเพิ่มรสชาติอาหารด้วยสมุนไพรหรือเครื่องเทศแทนเกลือดีกว่า
นอกจากนี้ ยังแนะนำให้ผู้ป่วยออกกำลังกาย เช่น เดินวันละ 40 นาที และแนะนำการหายใจเข้าลึกๆ เพื่อนำออกซิเจนเข้าปอดให้มากที่สุด หาวิธีคลายอารมณ์
ลดความเครียดด้วย อาจใช้โยคะ การทำสมาธิ หรือการสวดมนต์ก็ได้ ถ้าน้ำหนักและความเครียดของผู้ป่วยความดันเลือดสูงลดไปได้เพียงเล็กน้อยก็จะช่วยลดความดันเลือดได้อีกฝ่ายหนึ่ง
ผู้อ่านคงเหมือนกันคนส่วนใหญ่ที่ทำงานนั่งโต๊ะ แต่ละวันไม่ได้ใช้พลังงานเท่าไหร่เลย เดี๋ยวก็ขับรถหรือขึ้นรถเมล์กลับบ้าน ก็ไม่ได้ออกกำลังกายอีก
น้ำหนักของพวกเราจึงพอกพูนและโรคภัยก็ถามหาด้วย การเปลี่ยนแปลงการกินอาหารดูจะดีกว่าการกินยาลดความดันตลอดชีวิตแน่นอน คนไทยอยู่ประเทศไทย
เรื่องอาหารสด ผัก ผลไม้ หาได้ไม่ยาก ถ้าอยู่ตะวันออก-กลางต้องกินเหมือนกับอยู่เมืองไทย อย่างนี้สงสัยจะแพงน่าดู กินอยู่แบบพอเพียง มีสุขภาพกายใจแข็งแรงกันถ้วนหน้านะคะ
CR : FB : หมอชาวบ้าน